De 50 mooiste, beste en meest inspirerende Nederlandse toespraken

Samengesteld en gedocumenteerd door Denise Parengkuan en ingeleid door Bob de Ruiter, speechschrijver van Hans van Mierlo, e.v.a.

Het is hoog tijd dat het oordeel over Nederland als een land van slechte sprekers wordt bijgesteld.
Van de Troelstra’s oproep tot revolutie tot het brievenbustouwtje van Terlouw neemt dit boek de lezer mee op een tijdreis langs de toespraken die een ijkpunt in de Nederlandse moderne geschiedenis zijn. Van 1918 tot nu.

Nederland heeft geen retorische traditie en dat heeft zijn voordelen. Speeches zijn hier zelden of nooit gepolijst, gekunsteld of misleidend en altijd direct of zelfs recht voor hun raap. De toespraken moeten het niet hebben van een overdosis stijlfiguren, maar van de kracht van de redenering, de visie of de overtuiging. Het bewijs? Dat is die boek met speeches unplugged!

Zo is de toespraak van Aletta Jacobs na de invoering van het Vrouwenkiesrecht historisch. Net als de bevrijdingsrede van koningin Wilhelmina. En de speech van Amsterdams burgemeester Eberhard van der Laan was bepalend voor het migratiedebat. De protestrede van hoogleraar Cleveringa tijdens WO2 weet nog steeds te inspireren. Andere toespraken ontroeren, zoals de eerste rede van koning Willem-Alexander na zijn inhuldiging en de afscheidswoorden vanaf zijn sterfbed van ruimtevaarder Wubbo Ockels.

Spreken in het openbaar is niet zonder risico’s, zo zal de lezer ontdekken. De ganse natie sloot minister Frans Timmermans in de armen na zijn toespraak voor de Verenigde Naties over de MH17. Toen later bleek dat hij zich had vergaloppeerd, wendde iedereen zich weer van hem af.

Ja, roem is vergankelijk, maar als tijdsdocumenten raken de in dit boek zorgvuldig selecteerde toespraken nooit gedateerd. Elke toespraak ademt de tijdgeest en bij elkaar is deze collectie dan ook een staaltje geschiedschrijving van de eerste orde. Dit boek is ‘een canon van de Nederlandse retorica.’

Denise Parengkuan (1991) is historicus en werkte als redacteur bij het NPO Geschiedenisproject Nederlandse Speeches van de VPRO/NTR. Zij selecteerde de toespraken verzorgde de uitgebreide historische verantwoordingen. Bob de Ruiter (1957) is een veelgevraagd speechschrijver en schreef een treffende inleiding over toespraken in Nederland.